Ο Σταύρος Καλαφάτης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1965. Είναι Δικηγόρος. Πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος στον Τομέα των Διεθνών Σπουδών (Τμήμα Νομικής, Α.Π.Θ.) και στο Sports Management με ειδίκευση στην Οργάνωση και Διοίκηση Αθλητικών Οργανισμών (University of Maryland, Η.Π.Α.). Απόφοιτος του Αμερικανικού Κολλεγίου Ανατόλια. Εργάσθηκε ως Διευθυντής και Υπεύθυνος Επικοινωνίας εφημερίδων Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε Σύμβουλος Οργάνωσης και Επικοινωνίας της Π.Α.Ε. Π.Α.Ο.Κ. Θεσσαλονίκης. Συμμετείχε σε πανελλήνια αθλητικά συνέδρια, σεμινάρια και ημερίδες ως ομιλητής. Δίδαξε την επιστήμη του αθλητικού management σε ιδιωτικά ΙΕΚ.
Διετέλεσε Υφυπουργός Ανάπτυξης (2007 – 2009), Υπουργός Μακεδονίας – Θράκης (2009), Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (2012 – 2014), Υφυπουργός Εσωτερικών αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας – Θράκης (2021 – 2023). Στις εθνικές εκλογές του 2000 ήταν επιλαχών με το ψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας στην Α΄ Θεσσαλονίκης και ορκίστηκε Βουλευτής τον Ιανουάριο του 2003. Επανεξελέγη βουλευτής το 2004, το 2007, το 2009, το 2012, το 2015, το 2019. Στις εκλογές του 2023 εξελέγη πρώτος σε σταυρούς προτίμησης βουλευτής της Ν.Δ. στην Α΄Θεσσαλονίκης. Γενικός Γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Νέας Δημοκρατίας (2019 – 2021), θέση την οποία κατέχει και σήμερα, από τον Σεπτέμβριο του 2023 κατόπιν προτάσεως του Πρωθυπουργού και Προέδρου της Νέας Δημοκρατίας κ. Κυριάκου Μητσοτάκη.
Υπεύθυνος του Τομέα Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Νέας Δημοκρατίας από τον Φεβρουάριο 2016 ως τον Ιούλιο του 2019 και Συντονιστής της ΟΔΕ Παραγωγής και Εμπορίου της ΝΔ από τον Μάρτιο 2015 ως τον Ιανουάριο 2016. Υπεύθυνος του Τομέα Πολιτικής Ευθύνης Τουρισμού της ΝΔ από τον Νοέμβριο 2004 ως τον Σεπτέμβριο 2007. Υπηρέτησε επί χρόνια τον χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Διετέλεσε Δημοτικός Σύμβουλος στον Δήμο Θεσσαλονίκης (1999 – 2006). Αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος και Πρασίνου, Εντεταλμένος Σύμβουλος επί Θεμάτων Αδελφοποιημένων Πόλεων και Δικτύου Βαλκανικών Χωρών και Αντιπρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου. Επικεφαλής μείζονος αντιπολίτευσης του Δήμου Θεσσαλονίκης (2014 – 2019). Τακτικό μέλος της Επιτροπής Περιφερειών της Ε.Ε. (2014 – 2019).
Αθλητής των ομάδων χειροσφαίρισης ΧΑΝ Καλαμαριάς 1981 – 1989 και ΤΡΙΤΩΝ 1994 – 1998 ενώ το 1982 και το 1984 υπήρξε μέλος της Εθνικής Ομάδας Χειροσφαίρισης Νέων. Διετέλεσε προπονητής της ομάδας χειροσφαίρισης της ΧΑΝ Καλαμαριάς (Α΄ Εθνική κατηγορία) 1986 – 1987 και συμμετείχε σε ερασιτεχνικές ομάδες ποδοσφαίρου της Θεσσαλονίκης. Μέλος του Συλλόγου AHEPA, της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, του Συνδέσμου Θεσσαλονικέων Αθηνών, του Συλλόγου Αποφοίτων Κολλεγίου ΑΝΑΤΟΛΙΑ, του Συλλόγου Αποφοίτων Κολλεγίου ΑΝΑΤΟΛΙΑ εν Αθήναις και της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης. Έγγαμος με την Βίκυ Μωυσιάδου και πατέρας δύο παιδιών. Μιλά Αγγλικά.